De heivlinder: interview met Wout Geudens

Hoe herken je de heivlinder?
De heivlinder is een vlinder van ongeveer 5-6 cm en kan je herkennen aan de bruine bovenkant van de vleugel, met 2 oogvlekken op de voorvleugel, en 1 op de achtervleugel. De onderkant van de voorvleugel is licht oranje en heeft 2 oogvlekken, en op de onderkant van de achtervleugel kan je een soort marmerpatroon zien. Door deze patronen gaat hij goed op in zijn omgeving, en maakt het soms moeilijk om hem te spotten.

Wat zijn de ideale leefomstandigheden voor deze vlinder?
Zoals de naam al doet vermoeden, komt de heivlinder voornamelijk voor in heidegebieden, maar ook in de buurt van stuifduinen en kustduinen. Een goed habitat van een heivlinder heeft een aantal kenmerken. Eerst en vooral hebben ze natuurlijk nectar planten nodig (bv. struikhei), maar ook open zandvlaktes zijn belangrijk voor de vlinder. Deze zandvlaktes worden voornamelijk door de mannetjes gebruikt die daar territoriaal gedrag vertonen. Ook de aanwezigheid van wat bomen is belangrijk, omdat ze deze kunnen gebruiken om wat koelte op te zoeken, of als bescherming tegen de wind. Een laatste kenmerk is de aanwezigheid van stukjes droog grasland. In deze zones worden vaak de eieren gelegd, en ontwikkelen de rupsen zich. Zoals je ziet is de Kalmthoutse heide dus de ideale plaats voor deze vlinder om te gedijen.

Hoe wordt de heivlinder gemonitord in Grenspark Kalmthoutse Heide?
Het grenspark maakt voornamelijk gebruik van vrijwilligers die waarnemingen in het veld doen. De afgelopen 2 zomers is er ook telkens een masterstudent van Universiteit Antwerpen geweest die tijdens de maand augustus extra tellingen heeft uitgevoerd, de waarnemingen van de vrijwilligers mee verwerkt en kijkt hoe het met de heivlinder is gesteld.

Waarom is het belangrijk dat we deze vlinder monitoren?
Eerst en vooral is de heivlinder geclassificeerd als ‘bedreigd’ op de rode lijst van de IUCN. Uiteraard is dit niet de enige reden voor bescherming. De heivlinder is namelijk ook een belangrijke indicator soort. Zijn aanwezigheid in bepaalde habitat types zoals bijvoorbeeld duinen of heidegebieden geeft een goede indicatie van de habitatkwaliteit van deze gebieden. De heivlinder is ook erg belangrijk in de bestuiving van nectarplanten zoals struikhei en dophei. Bovendien hebben de larven een belangrijke rol als voedselbron voor insect-etende insecten zoals bijvoorbeeld de sluipwesp. Door de heivlinder te monitoren, kunnen we dus niet alleen zien hoe het met deze belangrijke soort gaat, maar krijg je ook een indicatie hoe het gaat met het habitat waarin het leeft.

Wat zijn je bevindingen na je onderzoek?
Tijdens mijn onderzoek heb ik onder andere gekeken naar de populatie trend van de heivlinder sinds 2016. Een echte trend kan er nog niet worden waargenomen, we zien wel dat de populatie redelijk  constant is. De constante is alvast een goed teken dat de heivlinder niet enorm aan het achteruitgaan is. Tegenover het vorige jaar was er alvast een toename, van gemiddeld 1.62 waarnemingen per dag, naar 5.58 waarnemingen per dag! Wat mij is opgevallen is dat het klimaat een grote impact heeft op de populatie. Jaren waarin er een grote hittegolf was in de zomer, zoals de zomer van 2020, waren er heel wat minder heivlinders dan jaren waarin we een relatief mildere zomer hadden met meer neerslag, zoals de zomer van 2021. Dit toont aan dat de vlinder gevoelig is aan deze soort veranderingen en moet ons zeker alert houden voor de toekomst. Met de veranderingen in het klimaat zullen deze extreme weersomstandigheden meer frequent voorkomen, en kan de populatiegrootte nog meer schommelen. Daarom is het belangrijk dat we de heivlinder blijven monitoren om te kijken hoe zij hierop reageren, en kunnen we gepaste maatregelen nemen om onze vlinder te beschermen.

Wil je meer lezen over de heivlinder? Het stageverslag van Wout vind je hier.