Nationaal Park
Update traject kandidaat Nationaal Park Vlaanderen: Op 17 mei 2023 vond de Bijzondere Commissie plaats van Grenspark Kalmthoutse Heide, waarin een beslissing werd genomen over de aanvraag van het label ‘Nationaal Park Vlaanderen’ bij de Vlaamse regering. Tijdens de vergadering zijn de partners tot een akkoord gekomen om voorlopig geen label ‘Nationaal Park’ aan te vragen. Wel is er onder de Grensparkpartners een sterke eensgezindheid over het belang van het voortbestaan van de werking en over de inhoud van het Masterplan en het Operationeel Plan die een belangrijke basis vormt voor toekomstige samenwerkingen.
Grenspark Kalmthoutse Heide is één van de zes geselecteerde kandidaten die kans maken op een erkenning ‘Vlaams Nationaal Park’. In het Vlaams Regeerakkoord 2019-2024 staat de ambitie om de oprichting van enkele Landschapsparken en Nationale Parken te realiseren. Die vallen beide onder de koepelnaam ‘Vlaamse Parken’.
Men gebruikt de term Vlaamse Parken als verzamelnaam voor diverse erkende parkstatuten zoals Nationale Parken en Landschapsparken, maar ook de UNESCO-gebiedserkenningen zoals Natuurlijk Werelderfgoed, Geoparken en Biosfeergebieden. Het gaat dus om gebiedserkenningen van een zekere schaal die aan een bepaalde kwaliteitsgarantie voldoen.
Een Nationaal Park Vlaanderen is een erkend, geografisch afgebakend gebied van voldoende grote omvang met een uitzonderlijke natuurwaarde en een internationale uitstraling. Het beheer is gericht op het bereiken van een duurzame bescherming en ontwikkeling van landschaps-ecologische processen en de bijhorende ecosystemen, habitats en soorten, tezamen met de gebiedscoalitie. Het unieke natuurlijke milieu, landschap en erfgoed bieden mogelijkheden tot toeristisch recreatieve ontwikkeling en promotie, echter steeds binnen de draagkracht van de natuur en haar omgeving. De 6 geselecteerde kandidaten voor de titel Nationaal Park Vlaanderen zijn Bosland, Brabantse Wouden, Hoge Kempen (bestaand), Kalmthoutse Heide, Scheldevallei en Taxandria.
Laat je inspireren: de gloednieuwe landschapsbiografie!
De landschapsbiografie is een boek van 170 pagina’s dat je mee op reis neemt doorheen de verschillende tijdlagen die het gebied van het Grenspark Kalmthoutse Heide hebben getekend en gevormd. Ben je benieuwd naar de inhoud van het boek? Vanaf nu kan je de landschapsbiografie gratis digitaal raadplegen via deze link.
De landschapsbiografie beschrijft de ontstaansgeschiedenis van het landschap. Het vertelt over de vorming van de natuurlijke ondergrond, maar ook hoe de mens het landschap cultiveerde en naar zijn hand zette gedurende de afgelopen paar duizend jaar. Het document helpt iedereen die professioneel of uit interesse betrokken is bij het landschap; bewoners, maar ook landbouwers, natuurbeheerders, ontwerpers en beleidsmakers, om het landschappelijk erfgoed te begrijpen en (beter) te benutten.
Grenspark Kalmthoutse Heide gebruikt dit werkstuk als basis voor verdere visievorming als kandidaat Nationaal Park Vlaanderen en om te streven naar de Nieuwe Standaard Nationale Parken in Nederland. Hiervoor loopt met verschillende belanghebbenden een Masterplan proces dat in principe uitmondt in een kandidatuur als Nationaal Park Vlaanderen in mei 2023.
Het traject
De troeven
Werk mee!
Waarom is het Grenspark Kalmthoutse Heide kandidaat om Nationaal Park Vlaanderen te worden?
Het Grenspark Kalmthoutse Heide is een uniek en grensoverschrijdend natuurgebied dat ongeveer 6000ha omvat. Het gebied voelt grenzeloos en eindeloos aan door de grote diversiteit in het landschap dat bestaat uit heide, vennen, bossen en landduinen. Het Grenspark maakt als Habitat- en Vogelrichtlijngebied deel uit van het Natura 2000-netwerk dat in heel Europa de belangrijkste natuurgebieden op duurzame wijze beschermt. Het gebied maakt aan Nederlandse zijde reeds deel uit van het Netwerk van Nationale Parken.
De Vlaamse overheid wil met deze oproep meer natuurgebieden als Nationaal Park Vlaanderen erkennen en zo versnippering van de natuur tegengaan. Een erkenning is nodig om ook in de toekomst zeker te kunnen zijn van bescherming en middelen. Grenspark Kalmthoutse Heide wil samen met de partners onder de vlag van Nationale Parken verder werken aan kwalitatieve natuur en aan recreatieve en toeristische ontwikkeling van de regio.
Wat houdt een erkenning in en wat zijn de voordelen?
Een erkenning als Nationaal Park betekent een garantie voor het behoud van het park als natuurlandschap. De Vlaamse regering wil meer uniformiteit brengen in het beheer en behoud van de Vlaamse natuurgebieden en versnippering tegengaan. Grenspark Kalmthoutse heide is een uniek landschapsgebied in de provincie Antwerpen. Het park lokt jaarlijks vele bezoekers die ook de lokale economie ondersteunen. Naast een internationale uitstraling, zorgt het label Nationaal Park voor een positieve impact op de streek: een gezondere leefomgeving voor buurtbewoners, recreatieve mogelijkheden vlakbij huis, extra inkomsten voor ondernemers, meer biodiversiteit.
Zal het Grenspark uitbreiden?
De huidige contour van Grenspark Kalmthoutse Heide omvat 6.000ha. Om kans te maken op een erkenning moet het gebied over een periode van 20 jaar groeien naar een gebied van minstens 10.000ha aan weerszijden van de landsgrens. De voorziene uitbreiding betreft ruimte die vandaag al natuurgebied is, maar versnipperd ligt in de regio. Het gaat dus niet om gebieden die vandaag een andere functie dan natuur hebben.
Wat houdt een erkenning in voor de omwonenden en private eigenaars van het Grenspark?
Nationale Parken zijn geen regelgevend initiatief, maar een stimulerend. Extra regelgevende initiatieven worden niet voorzien in Nationale Parken. Vergunningverlening blijft ongewijzigd op basis van bestaande regelgeving in verband met ruimtelijke ordening of in het kader van natuurwetgeving zoals Natura2000.
Private eigenaars die worden betrokken in de contour van een nationaal park en bij willen dragen aan doelstellingen uit het masterplan kunnen dit altijd op vrijwillige basis doen. Dit kan gaan over acties met betrekking tot natuurontwikkeling of tot andere doelstellingen uit het masterplan.
Heeft het label Nationaal Park gevolgen met betrekking tot landbouw en ondernemingen?
Nationale Parken leggen geen bijkomende verplichtingen op voor landbouwers of ondernemingen i.k.v. de vergunningverlening. De landbouwer in de regio zijn onze buren en de landbouw is belangrijk voor onze regio. Vergunningverlening blijft ongewijzigd op basis van bestaande regelgeving in verband met ruimtelijke ordening of in het kader van natuurwetgeving zoals Natura2000.
Is jacht nog toegelaten in een Vlaams Nationaal Park?
Een Vlaams Park legt geen bijkomende wettelijke verplichtingen of beperkingen op.
Hoe ziet de verdere procedure eruit?
Grenspark Kalmthoutse heide heeft vanaf maart 2022 tot eind mei 2023 (de deadline voor het indienen werd met 3 maanden verlengd) de tijd om het masterplan op te maken. Daarbij richten we ons op de geldende richtlijnen van de Vlaamse overheid (Agentschap Natuur en Bos). Momenteel is er een nieuw decreet in opmaak dat het kader schetst voor de opmaak van het masterplan.
De zes gebiedscoalities kunnen nu instappen in een begeleidingstraject voor de opmaak van een masterplan en operationeel plan. De kandidaten ontvangen daarvoor een subsidie van 100.000 euro per kandidaat. Op het einde van het begeleidingstraject worden het masterplan en het operationeel plan beoordeeld door de jury. Midden 2023 volgt de definitieve toekenning van de vier parken die het label Nationaal Park Vlaanderen zullen mogen dragen. De geselecteerde natuurgebieden zullen nu door de Vlaamse overheid begeleid worden met het oog op een finale selectie en beslissing in 2023.
Lees hier de voorlopige versie van het Masterplan Nationaal Park Kalmthoutse Heide: masterplan Nationaal Park Kalmthoutse Heide
Wie beslist welke kandidaten het label Vlaams Nationaal Park mogen ontvangen?
De beslissing over de toekenning van het label ligt bij de Vlaamse Regering. De selectie wordt begeleid door een jury:
- Voorzitter van de jury
Geert Noels, Econoom bij Econopolis - Experten Vlaamse overheid
Els Brouwers voor Toerisme Vlaanderen
Christophe Vandevoort voor het Departement Omgeving
Jan Bastiaens voor het Agentschap Onroerend Erfgoed
Dries Gorissen voor het Agentschap voor Natuur en Bos - Externe experten
Vlaamse bouwmeester Erik Wieërs – expert Omgeving
Prof. Jan van der Borg – expert Duurzaam Toerisme, hoogleraar aan de KUL
Prof. Hans Van Dyck – expert Ecologie, hoogleraar gedragsecologie & Natuurbehoud van het Earth & Life Institute van de UCLouvain
Luc Bas – expert beschermde gebieden, policy director European Environmental Agency - Buitenlandse experten
Janneke Van Montfort - directeur Nationaal Parkenbureau Nederland
Georgette Leltz – directeur Nationaal Park Hollandse duinen Nederland
Een andere vraag?
Stel ze hier
Deze kandidatuur tot erkenning als Nationaal Park wordt/werd gesubsidieerd in het kader van de projectoproep Nationale parken, in opdracht van de Vlaamse Overheid.
