Grenspark Kalmthoutse Heide stelt masterplan Nationaal Park Vlaanderen voor

Dat het Grenspark Kalmthoutse Heide een van de mooiste natuurgebieden in Vlaanderen is, heeft de Vlaamse regering goed begrepen door het park te aanvaarden als kandidaat om Nationaal Park te worden. Het afgelopen jaar werkte Grenspark Kalmthoutse Heide samen met gemeenten, natuureigenaars, terreinbeheerders, landbouwers, vrijwilligers, ondernemers, onderzoekers, toeristische en educatieve partners aan een masterplan voor die kandidatuur. Vrijdag 31 maart 2023 ontvingen de gemeentebesturen, het provinciebestuur en andere betrokken partners de definitieve versie van het masterplan. Het plan omschrijft een ambitieuze toekomstvisie voor de komende 24 jaar. Wie het plan goedkeurt, stapt in een gebiedscoalitie van gemeenten en andere actoren die het plan aan de bevoegde minister voor Omgeving Zuhal Demir zullen overhandigen.

“We hebben vanuit Grenspark een masterplan opgesteld omdat we ervan overtuigd zijn dat een label van de Vlaamse overheid de beste garanties voor de toekomst van ons park biedt. We willen de biodiversiteit in dit uniek natuurgebied garanderen voor de toekomst van onze kinderen, kleinkinderen en vele generaties die volgen. Als we een Nationaal Park worden, komen er extra kansen om het gebied verder te ontwikkelen. We zetten in op onze drie troeven: natuur en stilte, (cultuur)historisch erfgoed en grenzeloze belevingen. Door bijvoorbeeld verborgen parels aan militair erfgoed bloot te leggen, willen we ook de minder bekende plaatsen in de regio promoten. Samen met betere fiets- en wandelinfrastructuur zorgen we voor een optimale spreiding van het toerisme over de verschillende gemeenten en onthaalpoorten’”, Martin Groffen, voorzitter Grenspark Kalmthoutse Heide  

Participatietraject
Om een gedragen masterplan te realiseren, organiseerde Grenspark Kalmthoutse Heide via verschillende participatiemomenten een constructieve dialoog met vele betrokkenen. Tijdens drie thematische werkbanken wisselden telkens zo’n tachtig deelnemers ideeën uit rond de thema’s natuur, landschap, toerisme, recreatie en educatie. Een kernteam en een coalitieteam, bestaande uit vertegenwoordigers van private eigenaars, natuur, landbouw, toerisme, educatie en lokale en provinciale besturen, droegen bij aan het masterplan met suggesties, elk vanuit hun expertise en achtergrond. Omwonenden en bezoekers werden op de hoogte gehouden van het proces via persberichten en nieuwsbrieven.

“Een Nationaal Park is een sterk merk, ook bekend in het buitenland. Het trekt mensen aan en geeft uitstraling. Een erkenning door de Vlaamse overheid geeft kansen aan de lokale economie en het toerisme om te groeien, met respect voor de omgeving. Het deel van het park dat in Nederland ligt heeft het label nu al. Het zou mooi zijn mocht ook het gebied in Vlaanderen hetzelfde label krijgen. De betrokkenheid van de gemeenten was voor ons van bij de start prioritair. We hebben samen heldere uitgangspunten bepaald. Zo was het voor ons belangrijk dat de totale oppervlakte aan natuur aanwezig is, zonder daarvoor landbouw- of andere gronden te gebruiken. We willen dat het park een samenwerking is van alle betrokkenen zonder enige negatieve impact op landbouw of eigenaars. Omdat we merkten dat er ongerustheid was bij landbouwers en eigenaars zaten we meermaals met hen samen rond de tafel om ervoor te zorgen dat een mogelijke erkenning voor iedereen positief kan zijn”, Martin Groffen, voorzitter Grenspark Kalmthoutse Heide

Het masterplan voorziet dat de huidige Grenspark-oppervlakte van 6.000 ha kan groeien tot 14.000 ha. Daarvan ligt 8.000 ha in Nederland en 6.000 ha in Vlaanderen. De voorziene uitbreiding is ruimte die vandaag al natuurgebied is, zoals bijvoorbeeld de Antitankgracht met daarlangs het Ertbrandbos, het Markiezaat, het Peerdsbos, De Zoom… Om de vooropgestelde criteria te halen zal dus geen landbouwgrond of andere grond een nieuwe bestemming krijgen. Mogelijke samenwerking met landbouw en natuureigenaars gebeurt enkel op vrijwillige basis.

Sterke lokale samenwerkingen
Het resultaat is een masterplan dat volledig inzet op sterke lokale samenwerkingen rond natuur, landschap, educatie en beleving. Het plan zet in op het waarderen en ontwikkelen van de open ruimte in de omgeving. Natuur en landbouw kunnen daarin partners zijn om kennis over natuurbeheer en vooruitstrevende landbouwpraktijken uit te wisselen. Zo versterkt tegelijk het economisch, het landschappelijk en het sociale weefsel in de regio.

“Beter lokaal samenwerken zal tot betere resultaten leiden om de kostbare natuur in het Nationaal Park te beschermen, maar ook om landbouw te ondersteunen. Zowel natuur als landbouw hebben te maken met steeds meer droogte in de zomer. Samen kunnen we kijken naar oplossingen om de schade van die droogte zo veel mogelijk in te perken. Watersystemen stoppen niet aan de grens van natuur of landbouw, maar zijn voor beiden levensnoodzakelijk. Ook op recreatief gebied biedt meer samenwerking nieuwe kansen. Zo werken we routes uit met meerdaagse wandelingen en tussenstops bij lokale overnachtingsmogelijkheden en horeca. De bestaande natuur- en landbouwgebieden zijn afgebakend, daar zal niets aan veranderen. Maar betere samenwerking zal ervoor zorgen dat natuur, landbouw, wonen en recreatie hand in hand gaan. Een label betekent niet dat er extra verplichtingen of restricties komen, de gebiedscoalitie denkt in termen van kansen.” Guy Vloebergh van ontwerpbureau OMGEVING. 

Elke betrokken gemeente, het provinciebestuur en andere partners krijgen nu de kans het afgewerkt plan in te kijken en hun steun daarvoor uit te spreken. Eind mei 2023 is voor Grenspark Kalmthoutse Heide de deadline om het dossier aan de bevoegde minister voor Omgeving Zuhal Demir te overhandigen. Eind 2023 volgt -na beoordeling van alle ingediende dossiers door een onafhankelijke jury- de definitieve toekenning van het label Nationaal Park Vlaanderen aan vier parken door de Vlaamse regering.

Bekijk hier het (voorlopige) Masterplan Nationaal Park Kalmthoutse Heide: masterplan Nationaal Park Kalmthoutse Heide

De kandidatuur tot erkenning als Nationaal Park wordt/werd gesubsidieerd in het kader van de projectoproep Nationale parken, in opdracht van de Vlaamse Overheid.